“Zeg Roger, dat statiegeld op blik, helpt dat de circulaire economie?” Als directeur van NRK Verpakkingen ben ik inmiddels gewend dat mensen mij allerlei vragen over verpakkingen stellen. Maar over het antwoord op die vraag moest ik toch iets langer nadenken. Ogenschijnlijk gaat dit namelijk om beleid dat vooral op de aanpak van zwerfvuil is gericht. Met het statiegeld op de 0,33 cl en 0,5 liter bierflessen en de plastic flessen van 1 liter en groter zijn we al decennia bekend. Dit jaar komt daar het statiegeld bij op de meeste kleine kunststof flesjes. En vanaf 1 januari 2023 dus ook het statiegeld op blik, zoals de staatssecretaris onlangs aankondigde.

In alle discussies over kunststofverpakkingen draait het tegenwoordig vooral om de circulaire economie: meer recycling, meer hergebruik en minder fossiel. Dat statiegeld op kleinere flesjes daarnaast helpt om zwerfvuil tegen te gaan, is niet onbelangrijk, maar in het licht van het geheel ‘bijvangst’. Voor glas en blik ligt dat beduidend anders. Vooral glas is een mooi voorbeeld van twee systemen die naast elkaar goed werken: statiegeld op het merendeel van de bierflesjes, en wijnflessen en ander glaswerk in de glasbak.
Tussendoor past hier even een opgeheven vingertje: het gaat bij al deze systemen om verpakkingen! Dus geen tuinstoelen of speelgoed bij het pmd-afval en geen ovenschotels of spiegels in de glasbak.

En ook blik behoeft eigenlijk geen statiegeldsysteem om circulair te kunnen zijn. Blik is namelijk vrij goed uit de reststromen te sorteren.

Terug naar de vraag aan het begin van mijn betoog. Helpt statiegeld op blik de circulaire economie dan niet? Jazeker wel. Want de circulaire economie is breder dan alleen het optimaliseren van individuele materiaalstromen. En bovenal, de circulaire economie is ‘alleen maar’ een middel: het gaat uiteindelijk om een duurzame samenleving. En die is gebaat bij optimaal materiaalgebruik in de volle breedte, met een zo laag mogelijke CO₂-voetprint, in een veilige en hygiënische samenleving.

Statiegeld op blik is dus zeker van belang in de strijd tegen zwerfvuil. Echter, nog belangrijker is dat het ervoor zorgt dat de keuze voor blik, glas of kunststof niet alleen op basis van wel of geen statiegeld wordt gemaakt, maar op basis van het materiaal dat het beste geschikt is voor de functie die wordt gevraagd.

En dat is, met de blik vooruit, de juiste aanpak!