Interview met Niels van Marle, projectleider van The Sustainable Packaging Compass van het KIDV.
Van verpakkingen in een lineaire economie, naar een recycling economie, tot een circulaire economie. En op de lange termijn naar intrinsiek duurzame verpakkingsoplossingen. “Dat is makkelijker gezegd dan gedaan”, zegt Niels van Marle, verpakkingskundige bij het KIDV. “Duurzaam verpakken is een containerbegrip. We zullen steeds helder moeten onderbouwen en formuleren wat we eronder verstaan. Daarnaast is er ook behoefte bij bedrijven om te kunnen toetsen hoe hun verpakkingen scoren.”
Ondersteunen van bedrijven
Dagelijks krijgt het KIDV vragen van bedrijven hoe zij kunnen voldoen aan nieuwe wetgeving en kunnen bijdragen aan de recycledoelstellingen of hoe zij hun verpakkingen kunnen verduurzamen en de milieu-impact kunnen verminderen. “Het KIDV heeft al diverse hulpmiddelen ontwikkeld om bedrijven te helpen met hun vraagstukken, zoals de Recyclecheck. Maar een tool die zowel recyclebaarheid, circulariteit als milieu-impact meenmeent, bestaat nog niet”, aldus Van Marle. Wat begon met een Beoordelingskader Duurzaam Verpakken groeide uit tot een praktische tool voor bedrijven: het idee voor The Sustainable Packaging Compass was geboren.
“Met The Sustainable Packaging Compass willen we bedrijven helpen om te bepalen welk facet van duurzaamheid het beste kan worden aangepakt”, vertelt Van Marle. “De tool is relatief eenvoudig in gebruik. Het duurt slechts twintig minuten om een geheel scenario te doorlopen en de resultaten te verkrijgen. Hiervoor heeft een gebruiker alleen de technische gegevens van de verpakking nodig.”
“Om de verpakkingsontwikkelaars van de toekomst te trainen kan de tool ook worden ingezet door studenten van Hogescholen en Universiteiten” vervolgt Van Marle. “We hebben al diverse cases doorlopen met studenten van Has hogeschool, NHL-Stenden, de Hogeschool van Amsterdam en UTwente.”
De berekeningen van het Compass zijn gebaseerd op de huidige situatie van sorteer- en recyclinginstallaties in Nederland. “Het KIDV heeft de ambitie om het Compass in de toekomst internationaal beschikbaar te stellen en niet alleen te baseren op data uit het Nederlandse systeem. Echter blijkt uit een eerste inventarisatie samen met TU Delft dat dit een complexe exercitie wordt. Er zijn grote verschillen tussen de systemen en niet ieder land stelt de data openbaar beschikbaar. We moeten dus kijken of dit mogelijk is”, vertelt Van Marle. “Maar de eerste stap is om de tool uit te breiden met andere verpakkingsmaterialen. Op dit moment is de tool te gebruiken voor flexibele en vormvaste kunststof verpakkingen. Het KIDV streeft ernaar om de tool in 2021 uit te breiden met de verpakkingsmaterialen papier, karton en glas.”
Recyclebaarheid
The Sustainable Packaging Compass bestaat uit drie pijlers. Van Marle: “Elke pijler – zowel recyclebaarheid, circulariteit als milieu-impact – meet een ander aspect van duurzaamheid en dit leidt tot het overall eindresultaat. De eerste pijler in de tool is recyclebaarheid. Deze is gebaseerd op de Recyclechecks van het KIDV, in de vorm van een beslisboom. Echter hoeft de gebruiker van het Compass enkel de technische gegevens van de verpakking in te voeren en wordt de Recyclecheck vervolgens automatisch ingevuld. Daarnaast kijken we in samenwerking met het Afvalfonds Verpakkingen of we deze digitale module van de Recyclecheck in de toekomst kunnen gebruiken bij de aanvraag voor tariefdifferentiatie.”
Circulariteit
De volgende pijler is circulariteit. In deze stap wordt allereerst weergegeven in welke mate materialen hergebruikt kunnen worden als food grade of non-food grade materiaal na het recycleproces. Ten tweede laat het zien in welke mate de verpakking kan worden hergebruikt en of er mogelijke verliesstromen in de keten zijn, bijvoorbeeld door out-of-home disposal. Tot slot wordt aangeduid hoe vaak het materiaal potentieel recyclebaar is. Aanvullend laat de tool zien hoeveel materiaalverlies er kan optreden in het sorteer- en recycleproces en wat het effect is op de economische waarde van het materiaal. “Neem bijvoorbeeld een PET-fles”, geeft Van Marle als voorbeeld. “Deze verpakking kan na recycling worden hergebruikt als food-grade materiaal. Bij een PE-fles ligt dat anders: deze kan uitstekend worden gerecycled, maar het gerecyclede materiaal mag helaas niet worden gebruikt in een voedselverpakking.”
Milieu-impact
De milieu-impact van een verpakking wordt in het Compass gemeten met behulp van een versimpelde levenscyclusanalyse (LCA). Een LCA is een uitgebreide en complexe analyse die meestal wordt uitgevoerd door een gespecialiseerd bureau. Daarin worden de effecten gedurende de volledige levenscyclus van een verpakking meegenomen, van de winning van grondstoffen, via de productie van de product-verpakkingscombinatie en de gebruiksfase, tot de verwijdering van het verpakkingsafval. Van Marle: “Wij merken dat bedrijven in veel gevallen ook behoefte hebben aan een ruwe inschatting van de milieubelasting, die ze zelf kunnen uitvoeren. Deze mogelijkheid hebben we verwerkt in de derde pijler van de tool: milieu-impact. Aan de hand van de data van de verpakking die de gebruiker heeft ingevoerd, wordt met behulp van de Ecoinvent database de milieu-impact berekend. De berekening is gebaseerd op vastgelegde aannames met betrekking tot bijvoorbeeld transport afstanden, oorsprong van de verpakkingsmaterialen en productiemethodes. De uitkomst kan worden weergegeven volgens de Carbon Footprint standaard óf in European Equivalents standaard. Deze laatste is een standaard die refereert naar de Product Environmental Footprint (PEF), waarbij ook rekening wordt gehouden met effecten zoals waterverbruik, verbruik van hulpbronnen, eutrofiëring van water, verzuring van de lucht, aantasting van de ozonlaag, et cetera.”
Vergelijking
Tot slot is het mogelijk om verschillende verpakkingen met elkaar te vergelijken. Van Marle: “Gebruikers kunnen bijvoorbeeld direct zien wat het effect is van een ander materiaal van het etiket of een andere kleur van de hoofdcomponent. Op die manier kunnen bedrijven uitproberen of bepaalde aanpassingen een kleine of grote impact hebben op de duurzaamheid. Met de kennis uit de tool kunnen bedrijven hun koers bepalen binnen het duurzaamheidsbeleid.”
Klik hier om toegang te krijgen tot The Sustainable Packaging Compass.
